Kwasy KarboksyloweCharakteryzują się obecnością grupy karboksylowej COOH
Właściwości fizykochemiczne kwasów karboksylowych Niższe są cieczami, a wyższe to woskowate ciała stałe
Kwasy zawierające pojedyncze wiązanie miedzy atomami węgla nazywane są nasyconymi
Kwasy zawierające podwójne wiązanie miedzy atomami węgla nazywane są nienasyconymi
Niektóre pełnią kluczową role w metabolizmie lipidów w organizmie człowieka np. NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe)
Z alkoholami tworzą estry a z aminami – amidy
Powstają przez utlenianie alkoholi lub aldehydów
Sole wyższych kwasów karboksylowych to mydła
Charakterystyka wybranych kwasów karboksylowych znajdujących zastosowanie w kosmetyceNIZSZE KWASY KARBOKSYLOWE
Kwas metanowy (mrówkowy) HCOOH• Lotna i bezbarwna ciecz
• Ostry zapach
• żrący i palący, rozpuszcza metale np. żelazo i magnez
• występuje w pokrzywie oraz w jadzie mrówek i pszczół
• reaguje z wodorotlenkami dając sole – mrówczany
• silnie rozcieńczone roztwory wodne używane są do dezynfekcji
• częściej w kosmetyce spotykany jest spirytus mrówkowy będący 4% roztworem kwasu – alkoholu etylowego
• jest on konserwantem wód toaletowych, płynów do włosów
• roztwory wodne działają przeciw reumatycznie
kwas etanowy (octowy) CH3COOH• bezbarwna ciecz o ostrej woni
• krzepnie w temperaturze – 16oC w masę krystaliczną podobną do lodu dlatego nazywamy go kwasem lodowym
• sole tego kwasu nazywamy octanami
• zastosowanie:
• roztwór 3 – 10% to ocet spożywczy, mający działanie zakwaszające, konserwujące
• częściej jednak stosujemy octy aromatyzowane które służą do nacierania skóry i są składnikami wód toaletowych i płynów do włosów
• do zobojętnienia skóry
• do zakwaszania włosów
kwas masłowy (butanowy) C3H7COOH• jest to oleista ciecz
• posiada nieprzyjemny zapach zjełczałego masła
• jako gliceryd występuje w mleku i maśle
• otrzymywany jest przez fermentacje skrobi lub pod działaniem bakterii
• nie używa się go bezpośrednio w kosmetyce, tylko pośrednio do produkcji estrów
WYZSZE KWASY TŁUSZCZOWE
Nienasycone
charakterystyka NNKT (niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych)
są składnikami lipidów międzykomórkowych warstwy rogowej naskórka
odgrywają decydującą role w procesach zatrzymywania wody i ułatwiają wchłanianie innych składników
nie dopuszcza do nadmiernego złuszczania naskórka i szorstkości skóry
łagodzą stany zapalne
wzmacniają procesy obronne
działają antyalergicznie
otrzymywane są przez tłoczenie na zimno
w organizmie człowieka są składnikami neuronów oraz erytrocytów
naturalnie kwasy te występują w wielu olejach roślinnych np. wiesiołkowym lub ogórecznikowym
kwas oleinowy C17H33COOH• najprostszy NNKT
• zawierają go prawie wszystkie tłuszcze roślinne i zwierzęce
• jest to żółtawa ciecz
• otrzymywany jest przez hydrolizę oliwy z oliwek lub hydrolizę łoju, smalcu lub tranu
• wykazuje zdolności wbudowywania się w struktury tłuszczowe cementu międzykomórkowego naskórka
• jest emolientem czyli zmiękczaczem lecz szybko ulega jełczeniu podczas którego utlenia się nabierając ciemnej barwy i nieprzyjemnego zapachu
• częściej w kosmetyce używa się sole tego kwasu – oleiniany np. sodu lub potasu które są dobrymi emulgatorami
kwas linolowy C17H31COOH• ciecz otrzymywana przez hydrolizę oleju lnianego
• reaguje z tlenem z powietrza dając żywicowatą substancje
• odpowiada za prawidłowe nawilżanie skóry, za jej regeneracje oraz reguluje hormony tkankowe – prostoglandyny (nadmiar ich powoduje stany zapalne i rogowacenie naskórka)
kwas gamalinoleinowy (GLA) C17H29COOH• jest kluczowym metabolitem NNKT
• jest składnikiem błony komórkowej i wpływa na transport różnych substancji w błonach
• wchodzi w skład ceramidu
• stosowany jest na skórę w zaburzonej równowadze fizjologicznej
• chroni skórę przed infekcjami, likwiduje procesy zapalne i alergiczne i wzmacniają barierę lipidową naskórka
• zdolność organizmu człowieka do wytwarzania GLA jest ograniczona maleje z wiekiem
• niedobór GLA dodatkowo powoduje suchość i łamliwość paznokci
• naturalnym źródłem jest mleko kobiece
• do celów kosmetycznych otrzymujemy go z nasion jesionka, ogórecznika lub czarnej porzeczki
• zastosowanie w kosmetyce: kosmetyki nawilżające, regenerujące, przeciw zmarszczkowe, łagodzące, odżywcze oraz maści odżywcze
nasycone
kwas palmitynowy C15H31COOH• substancja stała, woskowata, nierozpuszczalna w wodzie
• reaguje z wodorotlenkami sodu i potasu dając mydła które dobrze się pienią i są dobrymi emulgatorami
• czysty kwas jest używany w mleczkach kosmetycznych i kremach
• pochodna tego kwasu z witaminą C daje palmitynian askorbylu który jest dobrym przeciwutleniaczem
kwas stearynowy C17H35COOH• jest jednym z najważniejszych składników tłuszczy (smalec wieprzowy 40% ; łój barani 80%)
• jest stałą masą białożółtawą nierozpuszczalną w wodzie
• sole tego kwasy tzw. stearyniany mają różnorodne zastosowanie głównie do produkcji mydeł
stearynian cynku jest białym lekkim i tłustym w dotyku proszkiem, nierozpuszczalnym w wodzie, używanym w pudrach
stearynian magnezu jest białym i tłustym proszkiem ułatwiającym przyleganie i krycie. używany jest w zasypkach i pastach do zębów
stearynian glinu jest białym krystalicznym proszkiem dobrze rozpuszczalnym w tłuszczach. Jest składnikiem pudrów do pielęgnacji stop oraz składnikiem emulsji kosmetycznych. Używany jest do produkcji świec
kwas laurynowy C11H23COOH oraz kwas mirystynowy C13H27COOH• oba te kwasy występują w owocach palmy kokosowej
• znajdują zastosowanie jako składnika luksusowych mydeł, balsamów, płynów do ciała oraz są dodatkiem do preparatów do opalania
pochodne kwasów karboksylowych używane w kosmetyce kwas szczawiowy (COOH)2 dikarboksylowy są to bezbarwne lub lekko zabarwione kryształy
jest najbardziej rozpowszechnionym z kwasów roślinnych
obficie występuje w szczawiu i rabarbarze oraz w moczu człowieka w postaci soli zw. Szczawianami
kwas benzoesowy jest pochodną fenolową
substancja stała, krystaliczna
słabo rozpuszczalny w wodzie; lepiej rozpuszcza się w alkoholu lub w roztworach wodnoalkoholowych
naturalnie występuje w roślinnych żywicach, balsamie peruwiańskim i kwasie cynamonowym
zastosowanie: jako związek odkażający i konserwujący
występuje w kremach 1g na kg kremu